Introductie
Aanleiding
Het verzamelen van gegevens over actuele betalingsverplichtingen is voor burgers die in schuldhulpverlening terecht komen een grote drempel. Met het project Vorderingenoverzicht Rijk leveren we een bijdrage aan het verlagen van die drempel, zodat problemen met betalingen en schulden sneller kunnen worden opgelost of worden voorkomen. Het is daarom onze missie om burgers in staat te stellen gemakkelijk een overzicht van hun financiële verplichtingen aan overheidsorganisaties te verkrijgen, zodat zij hun eigen situatie kennen. Deze missie is samengevat in de volgende user story:
"Als burger wil ik een overzicht van mijn actuele betalingsverplichtingen aan overheidsorganisaties zien, zodat ik mijn situatie ken en op basis hiervan (direct) de noodzakelijke of gewenste acties kan ondernemen."
Op basis van makkelijker en beter overzicht kunnen zij dan als dat nodig is de noodzakelijke of gewenste acties ondernemen. Het overzicht vormt daarmee een belangrijk hulpmiddel voor burgers om in actie te kunnen komen, eventueel samen met een hulpverlener. In andere gevallen kan het overzicht mensen het inzicht geven, dat er geen actuele risico's zijn. Het Vorderingenoverzicht is er in ieder geval voor iedereen, voor alle burgers van Nederland.
Het Vorderingenoverzicht Rijk geeft invulling aan twee pijlers van het programma Clustering Rijksincasso, te weten: kennisdeling en informatie & overzicht.
Wat is het Vorderingenoverzicht Rijk?
Binnen het Vorderingenoverzicht Rijk ontwikkelen we een standaard voor het verstrekken van informatie over financiële verplichtingen aan burgers. We ontwikkelen daarvoor een mobiele app als referentie-implementatie, en ondersteunen bij het toegankelijk maken van het overzicht vanuit MijnOverheid. Een voorname taak is daarnaast dat we samenwerken met de partners binnen het CRI-programma, om de vorderingen van deze partijen in het overzicht te kunnen tonen. Het betreft de Belastingdienst, CAK, CJIB, DUO, RVO, SVB, Toeslagen en UWV.
Omdat het opvragen van informatie over financiële verplichtingen door een burger bij overheidsorganisaties een tijdrovende en complexe activiteit is, willen we het proces van opvragen en ontsluiten van gegevens van de verschillende overheidsorganisaties naar de burger standaardiseren. Daarnaast automatiseren we dit proces voor de burger, zodat de burger dit niet handmatig hoeft uit te voeren, maar eenvoudig en snel kan regelen.
Bij de ontwikkeling van deze standaarden en referentie-implementaties hanteren we een aantal belangrijke principes. Zo stellen we de gebruiker centraal, door gebruikersvriendelijkheid, gemak en meerwaarde voor de burger, als uitgangspunten te nemen. Daarnaast hanteren we de principes van de informatiekundige visie Common Ground, doordat we bijvoorbeeld de gegevens bij de bron ophalen en data en processen nadrukkelijk scheiden. Ook volgen we de Nederlandse API-strategie voor de overheid. Tenslotte staan veiligheid en privacy voorop, en geven we de gebruiker regie op gegevens: mensen moeten (persoonlijke) data kunnen gebruiken om hun leven, werk of bedrijf te organiseren. Drie belangrijke uitgangspunten die we toepassen in de standaarden en referentie-implementaties zijn dan ook:
- De burger zelf vraagt informatie op.
- De burger haalt de informatie rechtstreeks uit de bron.
- De informatie wordt door geen enkele derde partij verwerkt, maar alleen door bronorganisatie en de burger zelf.
Daarbij maken we gebruik van een stelsel, dat zorgt voor borging van de afspraken en aansluiten van de organisaties waarvan we de vorderingen ontsluiten naar het overzicht.
Hoe ziet het Vorderingenoverzicht eruit?
We willen in het Vorderingenoverzicht de burger niet opzadelen met een 'informatiedump'. We willen dus niet alleen de informatie aan de burger geven (bijvoorbeeld in een tabel), maar ook daadwerkelijk inzicht bieden. We ontwikkelen de user interface en gebruikerservaring samen met gebruikers. Momenteel hebben we de eerste beelden bij de wijze waarop zo'n overzicht zou kunnen werken. We willen onderscheid maken tussen verschillende soorten financiële verplichtingen, op basis van de status van die financiële verplichtingen. Hierin onderscheiden we bijvoorbeeld:
- Achterstanden; vorderingen waarvan de betaaltermijn is verlopen en waarbij het niet voldoen van de openstaande verplichting substantiële gevolgen heeft (boetes, verhogingen, beslaglegging, etc.);
- Incidentele of occasionele vorderingen; vorderingen die eens in de zoveel tijd, niet-periodiek worden opgelegd aan burgers, zoals verkeersboetes en erfbelasting.
- Periodieke vorderingen ('vast lasten'); vorderingen (of beter: financiële verplichtingen) die periodiek worden gelegd op een burger, en die vaak middels automatische incasso zin geregeld, zoals maandelijkse aflossing van de langlopende studieschuld of de motorrijtuigenbelasting die ieder kwartaal wordt gevorderd.
Ook willen we inzage tonen in de langlopende verplichtingen die een burger heeft bij overheidsorganisaties. Dit zijn bijvoorbeeld de langlopende studieschuld, een betalingsregeling die is getroffen met één of meerdere organisaties, voor een vordering of bijvoorbeeld een aanslag (IB of ZVW).
Eerste beelden van de wijze waarop we dit tonen, zie je hieronder. Het is een eerste beeld, dat we uitgebreid toetsen bij gebruikers, door middel van gebruikersonderzoek. De feedback die dit oplevert, zowel op valk van UX, UI als bijvoorbeeld taalgebruik, zullen we weer gebruiken om het overzicht verder af te stemmen op het prettig en effectief gebruik door de burger.
Zoals te zien, presenteren we het overzicht in een vriendelijke interface. We proberen in de app de balans te vinden tussen gemak, zorgplicht en autonomie. De interface moet gemakkelijk te gebruiken zijn door alle doelgroepen. Is de balans goed, dan is er voldoende vertrouwen om het te gebruiken.
