Jaargang 2025, Nummer 12, 1 februari 2025

Sommige projecten of trajecten waar je aan werkt geven enorm veel energie. Voor mij is het Vorderingenoverzicht Rijk zo’n project. Binnen VO Rijk komen verschillende elementen samen die we als overheid nodig hebben:

• We werken écht gebruiksgericht. We vullen als Rijk niet zomaar in waar een burger behoefte aan heeft, maar zoeken samen met burgers naar een ontwerp dat hen echt helpt.
• We werken open. Alle informatie over de ontwikkeling is te vinden op www.vorijk.nl. Ik ben ervan overtuigd dat we als overheid – die steeds meer een IT-organisatie aan het worden is – er alles aan moeten doen om van elkaar te blijven leren. Dat kan alleen als we ook weten wat er binnen andere organisaties ontwikkeld wordt.
• We werken samen. Om te zorgen dat we gezamenlijk bouwen aan één overheidsdienstverlening, is het cruciaal dat we de silo’s van onze eigen organisaties doorbreken. Een goed voorbeeld hiervan zijn de Techinspiratiedagen, waarin ontwikkelaars écht samen op zoek gaan naar oplossingen voor de implementatie van VO Rijk. Het feit dat ontwikkelaars tijd maken om elkaars uitdagingen te begrijpen, zorgt ervoor dat we duurzame samenwerkingen opbouwen.
• Het wordt gezien. Verschillende partijen kijken nadrukkelijk naar de standaard van VO Rijk voor de ontwikkeling van het integraal schuldenoverzicht, waarin gegevens van zowel de overheid als private partijen worden samengebracht.

Maar nu moet het nog gebeuren. We hebben aan de Kamer beloofd dat we in 2025 VO Rijk naar de burger brengen. Vorige week noemde staatssecretaris Nobel tijdens het Kamerdebat over de aanpak van de incasso-industrie VO Rijk meerdere keren als een grote stap in het verbeteren van de overheidsincasso.

Dus laten we met z’n allen de schouders eronder zetten om ervoor te zorgen dat burgers dit jaar ook écht hun gegevens kunnen inzien via VO Rijk!

Maarten van Zaane

CJIB - Hoofd Overheidsincasso

Data bij de bron, waarom eigenlijk?​

Eén van de belangrijke uitgangspunten van VO Rijk (en breder gezien een belangrijk uitgangspunt voor de digitale transformatie van de Nederlandse overheid) is dat een burger gegevens direct raadpleegt bij de bron (in het geval van VO Rijk bijvoorbeeld de Belastingdienst of het CJIB). Die gegevens worden niet ergens anders verzameld of gekopieerd, en komen enkel bij elkaar bij de burger die ze inziet of opvraagt. Dit leidt tot hogere datakwaliteit, meer veiligheid en betere bescherming van privacy. Het is ook een van de principes van Common Ground. Door op deze manier het stelsel op te zetten, voorkomen we problemen, zoals het kopiëren en rondsturen van databases. Door data bij de bron te gebruiken, borgen we bovendien dat altijd precies de meest actuele gegevens worden gebruikt zoals ze ook in de bron bekend zijn.

Wat levert dit de burger op? Behalve een goed overzicht, kan het ook bijdragen aan beter handelingsperspectief. We hebben daarom onlangs tijdens het fieldlab van Digilab een experiment uitgevoerd: we hebben daarbij gekeken hoe het Vorderingenoverzicht Rijk gebruikers erop kan wijzen dat ze in aanmerking komen voor een betalingsregeling (Rijk). Daarvoor haalt de gebruiker niet alleen zijn of haar betalingsverplichtingen op, maar ook de ‘regels’ voor zo’n regeling. Op die manier kan de burger zelf die check doen, op zijn eigen device. De gegevens en berekening hoeven dan niet door een andere partij op een andere plek te worden uitgevoerd, wat zorgt voor minder informatieverwerking door derden (dataminimalisatie) en betere bescherming van de rechtspositie van de burger. En mooie toepassing van ‘data bij de bron’.

De werkwijze van Team VO Rijk​

De manier waarop we als team Vorderingenoverzicht Rijk werken aan deze dienst, is zeker niet uniek voor dit team. Onze ‘spelregels’ zijn voor ons als team wel erg belangrijk, en passen deze dan ook consistent toe. We denken dat we zo op de beste manier, de beste dienst voor burgers kunnen maken. Wat zijn dan die spelregels? Hieronder beschrijven we de belangrijkste.

Open (source) en transparant​

Alle documentatie die we maken, beschrijvingen van standaarden en protocollen, tot aan de verslagen van de gebruikersonderzoeken toe, je vindt het allemaal op www.vorijk.nl. Daar vind je ook de verwijzingen naar de open source code op GitLab. Want dat is onze overtuiging, dat we samen met de community de beste code en dus dienst maken voor burgers van Nederland.

Iteratief ontwikkelen o.b.v. feedback van gebruikers​

We maken zo vroeg mogelijk werkende, waardevolle software, die we testen met gebruikers. Op basis van de feedback die we ophalen bij die gebruikers, verfijnen en verbeteren we het product in een volgende iteratie, die we dan ook weer testen en daarna verder verfijnen. En dat keer op keer. En dat doen we niet alleen met gebruikers, maar ook met bronorganisaties die de componenten implementeren, die zijn ontwikkeld. En eigenlijk helemaal vooraan in het proces, doen we hetzelfde met het ontwerp van onderdelen van het product. Ook die testen we met gebruikers en verfijnen we, tot het goed genoeg is om te gaan bouwen.

Gestructureerde experimenten o.b.v. probleemanalyse​

Voor veel van de vraagstukken die we tegenkomen in de ontwikkeling van de dienst Vorderingenoverzicht Rijk, gaan we zo snel mogelijk aan de slag met experimenten. Uiteraard denken we hierover na, en analyseren we het probleem. Maar zodra we een richting hebben bepaald, gaan we die richting ontwerpen of bouwen. Om deze vervolgens weer te gaan uitproberen met gebruikers of bronorganisaties. Op die manier leren we het snelst wat een goede oplossingsrichting is, zonder dat we er vooraf stapels papier en zeeën van tijd aan besteden.

Cross platform development​

We ontwikkelen onze dienst vanuit één codebase, die we uitrollen als meerdere producten. Momenteel werken we aan implementaties van een mobiele app voor Android en voor iOS, en ook aan een webversie van het overzicht. In plaats van dat onze ontwikkelaars code schrijven voor elk van die drie zogenaamde platforms, werken we met één set code (de ‘codebase’), waarvan we vervolgens drie verschillende versies bouwen van het product. Dat is efficiënt en bespaart dus geld en tijd. Niet alleen bij de ontwikkeling, maar ook later wanneer de dienst in beheer wordt genomen.

Tweede VO Rijk Tech Inspiratiedag​

Op woensdag 29 januari organiseerden we de tweede Tech Inspiratiedag van VO Rijk. Op deze dag komen de (tech) teams van de CRI-partners en team VO Rijk samen. We bespreken dan actuele vraagstukken, kijken samen naar de implementatie bij de verschillende partners. Aangezien alle partners bezig zijn met aansluiten op het stelsel, spelen er bij veel van de partners dezelfde vragen. En ook al zijn er verschillen per organisatie, er is een grote gemene deler, waarbij iedereen elkaar kan helpen. We lopen immers allemaal door hetzelfde proces.

Zo gaf Ahmet van RVO de hele groep een inkijkje in de manier waarop zij de implementatie in hun landschap hebben vormgegeven. Dat leverde een waardevolle blik op de praktijk op, en informatie die voor de andere partijen van nut kan zijn bij hun implementatie.

Team VO Rijk legde met behulp van (een try-out van) de zogenaamde ‘protocol game’, de basics uit van het protocol (of de standard) die wordt gebruikt om de gegevens op een veilige en betrouwbare manier van de bron naar het overzicht bij de gebruiker te brengen.

Voor de lunch werden diverse onderwerpen in kleine groepjes besproken, in een zogenaamde ‘shift & share’-sessie. Hierin kwamen o.a. het werken met open source software en een introductie in de VO Rijk backend applicatie architectuur aan de orde.

De middag werd hervat met de ondertussen traditionele ‘energizer’: de quiz. Vervolgens sloten we de middag af met een uitgebreide ‘open space’-sessie waarin de groep deelnemers zelf de onderwerpen bepaalde. Hierin kwamen onder andere de Open API specificaties en client side logica aan bod.

De dag werd daarna afgesloten met een informeel samenzijn, uitkijkend over de mierenhoop van Utrecht Centraal. Wederom was het een waardevolle dag, waarin verschillende organisaties elkaar vonden in hun behoefte aan reflectie en antwoorden op vraagstukken die in de verschillende organisaties spelen. Dat er een derde Tech Inspiratiedag komt, was een mooie slotconclusie.

Welke rekening betaal jij als eerste?​

Tijdens een gebruikerstest stellen we steevast deze vraag: Welke rekening of schuld betaal je als eerst? Het antwoord is altijd hetzelfde: de meest urgente. Maar wat dat betekent, verschilt per persoon.

Voor sommigen is dat de rekening met de strakste deadline: "Daar heb ik nog maar drie dagen om te betalen." Anderen kiezen voor een betalingsachterstand of een organisatie waar de kosten snel oplopen: "Een aanmaning vraagt om meer actie dan een herinnering." Soms draait het om persoonlijke relevantie, zoals wegenbelasting, omdat je zonder auto niet naar je werk kunt.

Hoe mensen urgentie bepalen, geeft inzicht in hoe ze hun rekeningen ordenen. Die kennis helpt ons nog beter aan te sluiten bij de leefwereld, en zo een overzicht te maken dat écht werkt.

De Grand Demo's in 2025​

Ook in 2025 laten we ieder kwartaal als team, aan iedereen die geïnteresseerd is, zien waar we mee bezig zijn (geweest) in een zogenaamde Grand Demo. In deze online sessies nemen we de aanwezigen mee in de ontwikkelingen van het Vorderingenoverzicht Rijk. De Grand Demo's vinden eens in de drie maanden plaats, op een donderdag van 10:00 tot 11:00 uur. Dit jaar zullen we dat doen op de volgende momenten:

• Donderdag 13 maart
• Donderdag 5 juni
• Donderdag 18 september
• Donderdag 11 december

Wil je graag meekijken met ons project, maar staan de grand demo's nog niet in je agenda? Stuur dan een bericht aan projectleider Kiske de Leest. Je ontvangt dan een uitnodiging met daarin de link naar de onlinebijeenkomst.

Even voorstellen: Loes Kersten​

Ik ben Loes Kersten en sinds juni 2024 mag ik mezelf Product Owner van Vorderingenoverzicht Rijk noemen! Mijn achtergrond als Product Owner ligt voornamelijk in de zorgsector, waar mijn passie voor maatschappelijke impact maken al sterk naar voren kwam. Via FIT Product Owner Company krijg ik nu de kans om mijn horizon te verbreden en ook in andere sectoren impact te maken — zo ook bij VO Rijk.

In deze rol werk ik samen met het team aan een dienst die écht waarde toevoegt voor onze burgers. Dit doen we niet door onze aannames te bouwen, maar door het product klaar te stomen om zo snel mogelijk een eerste veilige en werkende versie te toetsen bij echte gebruikers. Hun feedback helpt ons namelijk enorm om het product verder te verfijnen en nog beter aan te laten sluiten op de daadwerkelijke behoeften.

Op persoonlijk vlak woon ik sinds september 2024, na een verbouwing van vijf maanden, samen met mijn vriend Rutger in Ede. Mijn roots liggen in Brabant, maar ik heb ook twaalf jaar in Amsterdam en vijf jaar in Amersfoort gewoond—een mooie reis door Nederland! In mijn vrije tijd deel ik met Rutger een passie voor stijldansen, wat ons ontspanning en veel plezier brengt (en mij soms wat stress op een wedstrijddag). Daarnaast hou ik van koken en lekker eten. Ik geloof dat ik het team nog een baksel schuldig ben… 20 maart ben ik jarig, dus wie weet!

Jaargang 2024, Nummer 11, 3 september 2024

Tijdens Prinsjesdag werden de plannen van het kabinet Schoof bekend gemaakt, met daarin nadrukkelijk ruimte om ervoor te zorgen dat mensen met schulden eerder en sneller hulp krijgen, om te voorkomen dat hun schulden groter worden. Dat is uiteraard goed nieuws, en één van de redenen dat we bouwen aan een overzicht met alle betalingsverplichtingen die je als burger bij overheidsorganisaties hebt. Dat helpt niet alleen bij het voorkomen dat bestaande schulden groter worden, maar het helpt als het goed is juist ook om problemen te voorkomen.

Dat een overzicht van je schulden (en breder: je betalingsverplichtingen) heel belangrijk is, blijkt ook nog maar eens uit het eindrapport van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Problematische schulden, ‘Naar een beter werkende schuldenketen’. Daarin wordt als eerste essentiële maatregel een integraal schuldenoverzicht genoemd.

Voor het team dat werkt aan het Vorderingenoverzicht Rijk is dit allemaal extra motivatie, om ervoor te zorgen dat we samen met burgers en stakeholders een product ontwikkelen waarmee we zo goed mogelijk bijdragen aan het oplossen van de problematiek. Of beter nog, het voorkomen ervan.

In deze nieuwsbrief nemen we je graag mee in enkele van de recente ontwikkelingen binnen het project. Daarnaast trappen we af met een toelichting op de voornaamste principes die we als team hanteren bij de ontwikkeling van VO Rijk.

Kiske de Leest Projectleider Vorderingenoverzicht Rijk

Principes van Team VO Rijk​

In de vorige nieuwsbrief hebben we al iets ‘verteld’ over de werkwijze van Team VO Rijk. De principes die we hanteren bij ontwerp en ontwikkeling van VO Rijk zijn direct verbonden met deze werkwijze. Deze principes lichten we dan ook graag verder toe.

Gebruiker Centraal​

Gebruiker Centraal is een community van en voor mensen die werken aan de dienstverlening of communicatie van de overheid. Mensgericht denken en ontwerpen staat centraal in deze community. We hanteren de door hen geformuleerde ontwerpprincipes bij de ontwikkeling van VO Rijk:

1. Zet de gebruiker centraal
2. Wees pas tevreden als je gebruiker tevreden is
3. Maak het eenvoudig voor de gebruiker
4. Ga uit van feiten, niet van aannames
5. Wees transparant en deel je kennis

Meer over deze principes lees je hier.

Common Ground​

Common Ground is de breed gedragen visie van flexibel, eenvoudig, en slim ingerichte informatievoorziening, zodat data-gedreven en flexibel kan worden ingespeeld op maatschappelijke opgaven. En zodat burgers en ondernemers passende dienstverlening, regie op eigen gegevens en transparantie over datagebruik krijgen.

De principes van deze informatiekundige visie kun je hier bekijken.

API strategie van de Nederlandse overheid​

De API strategie van de Nederlandse overheid bevat afspraken en standaarden om API’s te ontwerpen, te beveiligen, toegankelijk te maken en te gebruiken. Het toepassen van deze afspraken en standaarden door aanbieders vergemakkelijkt het gebruik van API’s voor afnemers. In het geval van VO Rijk zijn deze afnemers de gebruikers, oftewel de burgers.

Meer over de API Strategie van de Nederlandse overheid vind je hier.

Deelnemende organisaties in beeld: CAK​

Sinds september 2023 ben ik, Lucien Versteeg, als technisch projectleider betrokken bij het VO Rijk-(web)app- project om het CAK te kunnen laten aansluiten. Voor het CAK is dit initiatief erg belangrijk. In alle regelingen die het CAK uitvoert (eigen bijdragen en premies voor de Wet maatschappelijke ondersteuning, Wet langdurige zorg, Zorgverzekeringswet)

krijgt het CAK dagelijks te maken met veel burgers die knelpunten hebben met het kunnen voldoen aan hun financiële verplichtingen. Alles wat de burger kan helpen met overzicht en inzicht moeten we aangrijpen. We zijn er immers voor de burger.

Het CAK is nu zo ver dat er wordt gestart met de bouw en testomgeving in het zogeheten Kubernetes, dat is het containerplatform waarop het CAK de ‘tussenlaag’ laat werken, om van daaruit de financiële bronsystemen aan te spreken voor de burger die dat via de VO Rijk-(web)app opvraagt. We hebben al een eerste ervaring opgedaan met dit platform in een ander project. Die ervaring komt ons nu erg goed van pas. We hopen nog dit jaar een eerste test te kunnen doen met de testomgeving van het VO Rijkteam.

Eerste VO Rijk Tech Inspiratiedag​

Op woensdag 4 september organiseerde Team VO Rijk, samen met de CRI-partners die aansluiten op het overzicht, de eerste Tech Inspiratiedag. Op deze dag zijn we met betrokken architecten, analisten en DevOps-teams van de bronorganisaties samengekomen om van elkaar te leren en om ervaringen te delen.

Het DevOps Team Antraciet van het CJIB heeft een inkijkje gegeven in de implementatie bij het CJIB en inzicht gegeven in de wijze waarop zij het FCID vullen vanuit de bronsystemen, onder andere met behulp van GraphQL. Daarna zijn we in kleinere groepen opgesplitst om enkele thema’s gedetailleerder te bespreken. Het was goed om eens bij te praten over VO Rijk en voor Team VO Rijk waardevol om op te halen wat er bij de verschillende partners speelt in relatie tot het aansluiten op VO Rijk.

In de middag zijn we na een hersenkrakend intermezzo (een pubquiz), met behulp van Open Space Technology verdergegaan op de basis die in de kleinere groepjes al was gelegd. De groepen bepaalden zelf waarop dieper werd ingegaan.

Na al dit harde werken, sloten we af met een informeel samenzijn en een goed gesprek.

Voor Team VO Rijk was de Tech Inspiratiedag zeer waardevol. We hebben erg veel beelden en nuttige suggesties en ideeën opgehaald bij de bronorganisaties. Ook de andere aanwezigen spraken uit dat deze dag zeer nuttig was. En daarnaast ook zeer plezierig: fijn om elkaar te leren kennen en elkaar wat langer te kunnen spreken. Het is dan ook zeker niet de laatste Tech Inspiratiedag geweest…

Van de gebruiker​

In de afgelopen periode hebben we het gebruikersonderzoek van VO Rijk gefocust op het inzichtelijk maken van het feit dat in het vorderingenoverzicht (nog) niet alle gegevens worden getoond aan de gebruiker. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het zijn dat de gegevens nog worden opgehaald (‘in progress’), dat de gebruiker bepaalde organisaties niet heeft geselecteerd, dat een bronorganisatie het betreffende type betalingsverplichting nog niet ontsluit of dat er ergens een storing is.

Samen met ontwerpers, onderzoekers en burgers kijken we naar de manier waarop we in deze gevallen aan de gebruiker duidelijk maken wat er speelt. Zo komen we in enkele iteraties tot een ontwerp waarin we op een begrijpelijke en intuïtieve manier aan de gebruiker duidelijk maken wat er aan de hand is.

Het feit dat gegevens niet compleet zijn, wil niet per se zeggen dat er iets ‘mis’ is. Het ontbreken van bepaalde gegevens in de applicatie beschouwen we als een ‘fact of life’. Het gebruikersonderzoek helpt ons om de gebruiker hier op een heldere en effectieve manier over te informeren.

Het ‘Minimal Viable Product’​

Een ‘Minimum Viable Product’ (MVP) is de eerste versie van een product of dienst, die zo vroeg mogelijk in het ontwikkelproces wordt uitgerold naar de gebruiker. Het doel is om daarmee zo snel mogelijk feedback te krijgen. Deze feedback is nodig om belangrijke vervolgstappen in de ontwikkeling van de dienst te kunnen nemen.

Maar wanneer is de dienst VO Rijk ‘goed genoeg’ om aan een gebruiker aan te bieden? Of op zijn minst beschikbaar te maken voor een kleine groep vroeggebruikers? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, heeft Team VO Rijk in kaart gebracht wat er nog moet gebeuren voor het overzicht kan worden aangeboden aan minimaal één gebruiker die zijn of haar eigen gegevens opvraagt. Het ontwikkelteam heeft, op basis van de ervaringen van de afgelopen periode en de onderzoeken onder potentiële gebruikers, vastgesteld dat de volgende zaken essentieel zijn om het MVP te toetsen:

Duidelijk overzicht beschikbaar​

Er zijn vorderingen beschikbaar uit één cluster van minimaal twee bronorganisaties. De financiële en betalingsverplichtingen van deze vorderingen zijn inzichtelijk. Het is mogelijk om achterstallige vorderingen te onderscheiden.

Veilige toegang geregeld​

Er is een DigiD-koppeling voor identiteitsverificatie, pincodebeveiliging met herstelmogelijkheid en alle betrokken partijen voldoen aan de veiligheidsstandaarden.

Essentiele functies aanwezig​

Er is duidelijke onboarding, mogelijkheid tot contact, afhandeling van storingen en foutmeldingen.

Randvoorwaarden ingevuld​

Er is een succesvolle ketentest uitgevoerd en het beheer van applicatie en stelsel zijn belegd.

Deze definitie van het MVP heeft voor het ontwikkelteam van VO Rijk als belangrijk doel, te weten welke onderdelen en taken de komende tijd moeten worden opgepakt en afgerond. Ze staat in die zin tot op zeker hoogte los van de strategie van lanceren van de applicatie. Daarbij komen ook andere aspecten kijken.

Extra grand demo over gebruikersonderzoek​

Het gebruikersonderzoek speelt een prominente rol in het project VO Rijk. Zoals je in het eerste artikel kunt lezen, stellen we de gebruiker en zijn leefwereld centraal bij alles dat we ontwerpen en ontwikkelen. Graag laten we zien hoe we dit onderzoek uitvoeren, wat concrete resultaten zijn en hoe we met die resultaten omgaan in het project.

Vandaar dat we op dinsdag 19 november om 11:00 uur een extra, ingelaste grand demo organiseren, volledig gericht op het gebruikersonderzoek.

De reguliere grand demo's vinden eens in de drie maanden plaats, op een donderdag van 10:00 tot 11:00 uur. We hebben er dit jaar al drie mogen organiseren. De laatste grand demo van het jaar vindt plaats op 5 december!

Wil je graag meekijken met ons project, maar staan de grand demo's nog niet in je agenda? Stuur dan een bericht aan projectleider Kiske de Leest. Je ontvangt dan een uitnodiging met daarin de link naar de onlinebijeenkomst.

Even voorstellen: Daan Horn​

En toen was het mijn ‘moment of fame’... Nou, mijn naam is Daan Horn. Opgegroeid in Twente en na een tijd in het Gooise Hilversum en Huizen gewoond te hebben, ben ik zo'n 5 jaar geleden verhuist naar de rust en ruimte van het mooie buitengebied bij Wekerom. Oftewel, ik ben nu halverwege geeindigd. Qua dieren is het bij mijn vriendin Wicky en mijzelf een gezellige boel, want we hebben naast 2 honden en 3 katten ook een, pak ‘em beet, 30 kippen.

Dat heeft iets met Wicky te maken, want ze is dierenarts. Hoewel ik lange tijd honkbal heb gespeeld op acceptabel niveau, hou ik het nu vooral bij motorrijden en wat houtbewerking (beginner) ter ontspanning.

Begin dit jaar ben ik aangehaakt op het project Vorderingenoverzicht Rijk en daar mag ik mij als backend developer vermaken, waarbij ik het ook vooral niet schuw om mee te helpen met de CI/CD, containers en hier en daar wat frontend werk. Tevens doe ik mijn best om de bronorganisaties met technische onderwerpen te helpen. Mocht je dus vragen (of opmerkingen) hebben, ik help graag!

Jaargang 2024, Nummer 10, 2 juni 2024

Beste lezer, De afgelopen maanden hebben we veel vooruitgang geboekt met het ontsluiten van gegevens bij bronorganisaties. Het CJIB is klaar voor het ontsluiten van de gegevens aan het VO Rijk en ik verwacht dat dat binnen enkele weken gerealiseerd gaat worden. Dit jaar komt al het harde werk van de afgelopen jaren samen en zien we tastbare resultaten.

Daarnaast hebben we als programma ook de opdracht gekregen om de samenwerking met gemeenten verder te verkennen. Dit biedt geweldige kansen om onze diensten nog beter op elkaar af te stemmen en samen te werken aan een efficiëntere en effectievere dienstverlening voor onze burgers. Hoewel we dit jaar de focus houden om ervoor te zorgen dat de rijks partijen gaan aansluiten, willen we niet wachten met de gesprekken met de gemeenten. Komende maanden gaan we spreken we met gemeenten, VNG en it leveranciers hoe we deze aansluiting voor elkaar gaan krijgen.

Maarten van Zaane Hoofd Overheidsincasso & CRI Centraal Justitieel Incassobureau

Gebruikersonderzoek​

Gebruikersonderzoek speelt een centrale rol in de ontwikkeling van het VO Rijk. In het meest recente onderzoek, dat plaatsvond gedurende meerdere sprints (met in elke sprint een duidelijk doel), hebben we gekeken naar de volgende onderzoeksvraag:

Hoe kunnen we gebruikers duidelijk maken dat de getoonde data beperkt is?

Er zijn verschillende scenario’s denkbaar waarin het vorderingenoverzicht niet alle informatie rond openstaande vorderingen kan laten zien. Denk hierbij aan de mogelijkheid van een storing bij een bronorganisatie of het gegeven dat niet alle vorderingen van een organisatie worden ontsloten omdat de bronorganisatie nog in het proces van ontsluiten van alle vorderingen zit.

Alle mogelijke situaties hebben we in kaart gebracht, vervolgens hebben we in meerdere iteraties, samen met gebruikers, gekeken op welke wijze we deze situaties het beste kunnen tonen aan de gebruiker.

Uit de eerste ontwerp-iteratie bleek dat de kleuren geassocieerd werden met de kleuren van de iconen in het overzicht. Ook werd de voortgangsbalk niet goed begrepen en werd er (mede daardoor) snel voorbij gescrold. In een tweede iteratie is het geheel minder alarmerend gemaakt. Er is gezocht naar een oplossing om de boodschap over te brengen dat ‘het overzicht nog niet compleet is’. Die boodschap blijkt nu beter over te komen.

Wel is het ‘waarom’ niet altijd duidelijk in het scherm ‘Bekijk details’, en zoeken gebruikers naar handelingsperspectief (‘Wat moet ik nu doen om het compleet te maken?’). Van de verschillende suggesties voor oplossingen die zijn getest, blijkt met name het ontvangen van meldingen bij een antwoord van een bronorganisatie kansrijk te zijn. Bovendien zien gebruikers in meerdere situaties het nut van notificaties.

Bekeken vanuit de grondhouding dat beperkte informatie ‘onderdeel van het leven is’, nemen we uit het onderzoek de volgende leerpunten mee:

• We communiceren duidelijk, maar niet alarmerend, wanneer het overzicht niet compleet is.
• We maken direct duidelijk dat dit niet ‘de schuld’ van de gebruiker is.
• Waar mogelijk communiceren wat het beschikbare handelingsperspectief is.

Al met al hebben is ook dit onderzoek weer een mooi voorbeeld hoe we het Vorderingenoverzicht Rijk samen met burgers ontwikkelen tot een bruikbare dienst, die aansluit bij de leefwereld van deze burgers.

Hoe werkt team VO Rijk?​

Ondertussen werken we met Team VO Rijk al een hele tijd aan een betrouwbaar, veilig en eenvoudig overzicht van betalingsverplichtingen aan overheidsorganisaties. Daarbij hanteren we een werkwijze die weliswaar niet uniek is, maar wel bijdraagt aan de kwaliteit en waarde die we graag willen bieden aan burgers. Onderstaande afbeelding laat kort zien wat die werkwijze inhoudt.

Naast deze werkwijze, hanteren we ook de principes van Gebruiker Centraal (Gebruiksvriendelijkheid, gemak en meerwaarde voor de gebruiker), Common Ground (data bij de bron, scheiding van data en processen) en de Nederlandse API Strategie.

Stand van zaken aansluiten van CRI-partners​

We staan voor een spannende periode. In de komende weken verwachten we dat de eerste vorderingen worden ontsloten naar de demo-omgeving van het Vorderingenoverzicht Rijk. Begin juni heeft het CJIB een succesvolle interne end-to-end-test uitgevoerd. Van de bron tot de voordeur, zeg maar. Het daadwerkelijk laten ophalen van deze vorderingen door de dienst VO Rijk vormt nu de laatste stap in dit proces.

Daarnaast onderzoekt DUO hoe de componenten, die nu draaien op een R&D-omgeving, kunnen worden geïmplementeerd in de reguliere OTAP-omgeving. Snel daarna kunnen ook de eerste DUO vorderingen naar het VO Rijk worden ontsloten. Ook de Belastingdienst en RVO zijn gestart met het traject om de vorderingen te ontsluiten, en zijn al bezig met implementatie van de componenten van VO Rijk of bereiden deze implementatie nu voor. Ook CAK heeft de eerste stap gezet in de voorbereidingen voor het ontsluiten van data naar de demo-omgeving. SVB en UWV starten einde van dit jaar en zullen in 2025 de eerste vorderingen ontsluiten.

We kunnen, samen met de bronorganisaties, niet wachten tot we de eerste vorderingen daadwerkelijk in het vorderingenoverzicht kunnen zien.

Hoe staan we ervoor in 2024?​

We hebben als ontwikkelteam een aantal doelen gesteld die we in 2024 willen bereiken. Deze doelen vind je in onderstaande afbeelding. Als we kijken naar de mate waarin we het doel hebben bereikt, dan is het beeld als volgt:

Grosso modo kunnen we stellen dat we mooi op schema liggen om de doelen dit jaar succesvol te behalen.

Grand demo's​

Ook in 2024 laten we als team ieder kwartaal aan iedereen die geïnteresseerd is zien, waar we mee bezig zijn (geweest). Eens in de drie maanden, op een donderdag van 10:00 tot 11:00 uur, organiseren we online een zogenaamde Grand Demo.

Tijdens de Grand Demo nemen we de aanwezigen mee in de ontwikkelingen van het Vorderingenoverzicht Rijk. Dit jaar zullen we dat doen op de volgende momenten:

• Donderdag 26 september
• Donderdag 5 december

Wil je graag meekijken met ons project, maar staat de afspraak nog niet in je agenda? Stuur dan een bericht aan projectleider Kiske de Leest, via k.deleest@cjib.nl. Je ontvangt dan een uitnodiging met daarin de link naar de online bijeenkomst.

Even voorstellen: Zamir​

Mijn naam is Zamir Amir en samen met mijn vrouw en drie kinderen wonen wij in Nootdorp. Als software engineer ben ik vanaf het begin betrokken bij het project Vorderingenoverzicht Rijk. Ook tijdens het voortraject, toen het overzicht ontstond als onderdeel van het project ‘De Blauwe Knop’, was ik betrokken.

Als full stack software engineer werk ik aan zowel de front-end als de back-end van de softwareoplossingen. Ik ben gedreven om verschillende technologieën met elkaar te verbinden en zo integraties te realiseren. Mijn werk is niet alleen een beroep, maar een echte passie waar ik elke dag energie uit haal.

In mijn vrije tijd vind ik het dus ook heerlijk om me te verdiepen in innovaties binnen de softwarewereld. Nieuwe ontwikkelingen en ideeën inspireren mij, waarna ik deze kennis ook weer kan toe passen in mijn werk. Daarnaast ben ik regelmatig te vinden in de sportschool, waardoor ik gelukkig nog wel van mijn bureaustoel af kom, en geniet ik volop van de momenten met mijn gezin en familie.

Jaargang 2024, Nummer 9, 12 april 2024

Dit is alweer de negende editie van de nieuwsbrief van het Vorderingenoverzicht Rijk. Dat betekent dat we nu zo’n twee jaar bezig zijn met het project. Als we kijken naar wat we hebben bereikt, en waar wij en de aansluitende partijen nu mee bezig zijn, dan hebben we hele grote stappen gemaakt.

Van een aantal stappen lees je in deze nieuwsbrief meer over de huidige status. Dat is het werk dat nu onderhanden is. Maar er is ook al zoveel werk verzet en, nog belangrijker, zoveel werkends opgeleverd! We hebben een werkende mobiele app, een werkende webversie en een werkend stelsel. Op dit moment zijn vijf bronorganisaties (Belastingdienst, CJIB, DUO, RVO en Dienst Toeslagen) aan het werk om aan te sluiten op het overzicht, terwijl CAK is gestart met de voorbereiding.

Ook in de modellering van de vorderingen die door deze organisaties worden aangeboden zijn flinke stappen gemaakt, zoals je verderop kunt lezen. Dat is geen kleine opgave. We ontwikkelen een model waarin we alle betalingsverplichtingen die een burger bij de overheid kan hebben, ‘kwijt kunnen’.

Daarnaast hebben we de standaarden die we, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken, hebben ontwikkeld vastgelegd in een zogenaamde formele beschrijving. Daarin is beschreven hoe het stelsel van Vorderingenoverzicht Rijk werkt op het gebied van techniek en afspraken.

Het voelt soms alsof we met een groot aantal chef-koks en souschefs een heerlijke maaltijd aan het klaarmaken zijn op een gasfornuis met 12 pitten. Bakken, braden, warmhouden, kneden, opdienen. Ondertussen laten we mensen al proeven van onze probeersels, zodat we op basis van hun ervaring nog ingrediënten kunnen toevoegen of juist weglaten. Op die manier kunnen we straks met vertrouwen het eindresultaat opdienen aan alle burgers van Nederland.

Kiske de Leest Projectleider Vorderingenoverzicht Rijk

Vorderingencatalogus​

Om in het vorderingenoverzicht verschillende typen financiële verplichtingen begrijpelijk te kunnen presenteren aan gebruikers, is in het stelsel van Vorderingenoverzicht Rijk een compleet overzicht nodig van alle financiële verplichtingen van de overheid.

Hiermee kunnen we burgers beter inzicht geven wat elk type betalingsverplichting betekent en op basis van welke wetgeving deze is opgelegd.

Dat overzicht noemen we de ‘vorderingencatalogus’. We zijn nu volop bezig om die catalogus te vullen met informatie over vorderingen die de overheidsorganisaties naar het overzicht gaan ontsluiten. We zijn daarbij gestart met de vorderingen die als eerste op de rol staan, volgens de planningen van de verschillende samenwerkende CRI partijen.

Op vorijk.nl vind je het overzicht en de laatste stand van zaken. We laten zien hoe ver we zijn met het modelleren en met de daadwerkelijke implementatie, zowel aan de kant van de VO Rijk applicatie als aan de kant van de bron.

Één van de meest voorname zaken die we per vordering in kaart brengen, zijn de scenario’s van een vordering. Een vordering kan afhankelijk van enkele factoren als tijd, betalingen en verhogingen, zich op verschillende manieren ontwikkelen. Al deze scenario’s moeten op een begrijpelijke manier aan burgers worden getoond worden in het vorderingenoverzicht.

Digilab​

Het project Vorderingenoverzicht Rijk neemt deel aan Digilab, een innovatiewerkplaats van de digitale overheid. Of beter gezegd: een platform voor innovatieve projecten die voor, of met de overheid werken.

Samen met deze projecten werkt Digilab aan het versterken van de technische samenwerking binnen de overheid en het verantwoord delen van data. In het geval van VO Rijk gaat het om het delen van data door overheidsorganisaties met de burger.

Digilab vormt een community van projecten die van elkaar leren en samenwerken aan de verschillende opgaven. Vraagstukken die voor meerdere projecten spelen worden zo in gezamenlijkheid aangepakt en opgelost.

Voor VO Rijk betekent dit dat, naast deze samenwerking met andere projecten, ook gebruik gemaakt kan worden van de online samenwerkingsomgeving van Digilab. Daarnaast maken we gebruik van de testomgeving op de hosting-omgeving van Digilab. Tot slot is het prettig dat Digilab ook een fysieke ruimte heeft waar kan worden (samen)gewerkt.

Digilab biedt het projectteam van VO Rijk nu al een vruchtbare samenwerking waar alle betrokkenen in het project uiteindelijk de vruchten van plukken.

Pentest rapport​

In 2023 hebben we een zogenaamde pentest laten uitvoeren op (de demo-omgeving van) het Vorderingenoverzicht Rijk. Met deze test wordt inzichtelijk gemaakt waar de risico's en kwetsbaarheden van de systemen liggen en op welke wijze deze (reeds) zijn gemitigeerd.

Door middel van de test kunnen we versterkingen aan de beveiliging gericht doorvoeren. Bij de ontwikkeling van het VO Rijk passen we nadrukkelijk de principes van privacy en security by design toe. Dit is één van de redenen waarom we een de oplossing niet achteraf laten toetsen, maar al tijdens de ontwikkeling. Op die manier kunnen we bijsturen voordat de volledige implementatie heeft plaatsgevonden.

Het ontwikkelteam had een substantieel aantal risico’s reeds in beeld. Daarnaast heeft de pentest een aantal waardevolle nieuwe inzichten opgeleverd. Ook niet onbelangrijk: de resultaten bieden ook de juiste basis om prioriteit te geven aan deze onderwerpen in de ontwikkeling van het VO Rijk. Productwaarde is namelijk leidend in de volgorde waarin onderwerpen worden opgepakt.

Het rapport zelf kent een bepaalde (departementale) vertrouwelijkheid, waardoor het niet in zijn geheel gepubliceerd kan worden. We hebben de samenvatting van het rapport met de essentie van alle bevindingen en maatregelen, voorzien van aanvullende informatie en context, echter wel gepubliceerd op vorijk.nl. Door deze oplegger te delen, laten we zien dat we transparant en open werken. Dit draagt bij aan veiligere software voor burgers en organisaties.

Standaard en stelsel​

In het afgelopen kwartaal is ook hard gewerkt aan de formele beschrijving van de standaarden die binnen het project zijn ontwikkeld. Deze worden door (het stelsel van) het Vorderingenoverzicht Rijk gebruikt voor de ontsluiting van de gegevens - van de bron naar de burger.

Het betreft twee standaarden:

1. Blauwe Knop Connect; de generieke standaard voor het onderdeel ‘Verbinden’
2. Vorderingenoverzicht Rijk; standaarden voor de onderdelen 'Verstrekken' (gegevensdienst VO Rijk) en 'Verzamelen' (gegevensstandaard)

Van de standaard Blauwe Knop Connect is een eerste versie beschikbaar op vorijk.nl. De formele beschrijving van de standaard Vorderingenoverzicht Rijk wordt momenteel afgerond.

Voor de complexere vraagstukken rondom versleuteling is een cryptograaf bij het project aangesloten die helpt met het beschrijven van de standaard. Deze werkzaamheden hebben ook enkele verbeteringen opgeleverd voor het overzicht, de implementatie hiervan wordt momenteel afgerond.

Hoe spreken we burgers aan?​

In het eerste kwartaal van dit jaar heeft onze gebruikersonderzoeker Ruben gesprekken gevoerd met twee (oud-)cursisten van stichting Lezen & Schrijven, die als ‘taalambassadeurs’ meewerken aan de ontwikkeling van het Vorderingenoverzicht Rijk.

Deze taalambassadeurs kunnen vanuit hun eigen ervaringen duidelijk maken hoe ingewikkeld het leven is als je basisvaardigheden als lezen of schrijven onvoldoende beheerst. De taalambassadeurs hebben de applicatie met Ruben doorlopen en hun commentaar geleverd op, en suggesties gedaan voor de teksten en terminologie in het Vorderingenoverzicht Rijk.

Mede op basis van deze waardevolle input is een specialist op het gebied van contentcreatie voor mobiele applicaties aan het werk gezet om de bestaande teksten, die al door verschillende kennishouders zijn gewogen, tegen het licht te houden. Op basis van zijn expertise zal hij een nieuwe iteratie van de content opleveren. Uiteraard wordt deze content vervolgens weer getoetst met onze (test)gebruikers.

Aansluitende partijen in beeld: CJIB​

Sinds mei 2023 ben ik, Anton Anema, als projectmanager, naast het uitvoeren van de nodige LCM opdrachten, verantwoordelijk voor de aansluiting van het Centraal Justitieel Incassobureau op het Vorderingenoverzicht Rijk.

Om het CJIB succesvol te kunnen aansluiten op het Vorderingenoverzicht Rijk is bij ‘team Antraciet’ de opdracht neergelegd om hier invulling aan te geven. Dit DevOps team ontwikkelt en beheert Java services in het domein Persoonsbeelden & Zaakinformatie. Dit domein is binnen het CJIB verantwoordelijk om op een eenduidige manier de verschillende databronnen te ontsluiten, zodat er een eenduidig beeld van een persoon inclusief zijn zaken kan worden gegeven.

De ontsluiting van de eerste databronnen voor het Vorderingenoverzicht is inmiddels geregeld en op basis hiervan kunnen we nu het zogenaamde ‘financial claims document’ aanmaken. Momenteel wordt er samen met het team dat de generieke algemene voorzieningen levert vanuit het overkoepelende project, hard aan gewerkt om de ontsluiting naar de app te regelen, zodat we binnenkort de eerste volledige testen kunnen gaan uitvoeren.

Grand demo's​

Ook in 2024 laten we als team ieder kwartaal aan iedereen die geïnteresseerd is zien, waar we mee bezig zijn (geweest). Eens in de drie maanden, op een donderdag van 10:00 tot 11:00 uur, organiseren we online een zogenaamde Grand Demo.

Tijdens de Grand Demo nemen we de aanwezigen mee in de ontwikkelingen van het Vorderingenoverzicht Rijk. Dit jaar zullen we dat doen op de volgende momenten:

• Donderdag 13 juni
• Donderdag 26 september
• Donderdag 5 december

Wil je graag meekijken met ons project, maar staat de afspraak nog niet in je agenda? Stuur dan een bericht aan projectleider Kiske de Leest, via k.deleest@cjib.nl. Je ontvangt dan een uitnodiging met daarin de link naar de online bijeenkomst.

Even voorstellen: Kiske de Leest, projectleider​

Ik ben Kiske de Leest, projectleider van Vorderingenoverzicht Rijk. Anders dan mijn voornaam misschien doet vermoeden, ben ik geen Fries, maar Brabander. Dat is dan ook waar ik woon, in het pittoreske, Anton-Pieck-achtige Boxtel, samen met mijn vrouw en 2 zoons van 8 en 14 jaar oud. Het gezin wordt gecompleteerd door labrador Lily (die wel Friese roots heeft) en kater Raaf. Op het sportieve vlak hou ik van hardlopen, volleybal, basketbal en darten. Maar vooral ook hou ik van (pub)quizzen, zowel het maken daarvan als het deelnemen eraan. En nee, niet aan een quiz die ik zelf heb gemaakt….

Sinds 2022 ben ik als projectleider betrokken bij het project Vorderingenoverzicht Rijk. Ik kan echt stellen dat dit project, in mijn meer dan 25 jaar ervaring als projectleider, by far het gaafste project is waar ik bij betrokken ben geweest. Dat komt in de eerste plaats door de grote maatschappelijke waarde van het project en het verschil dat we gaan maken met het Vorderingenoverzicht Rijk. Ik geloof daar echt in.

Daarnaast werken we met een heel leuk team dat gedreven wordt door de juiste motivatie (“we gaan heel veel mensen echt helpen”), aan een bijzonder innovatief project, zowel qua technologie als werkwijze en aanpak. En niet in de laatste plaats maakt de samenwerking met zoveel overheidspartijen, die allemaal hun beste beentje voortzetten, dat dit project voor mij voelt als een groot cadeau met een strik eromheen. Ik kan dan ook niet wachten tot het moment dat we dat cadeau, samen met heel veel andere mensen, ook echt kunnen gaan uitpakken!

Jaargang 2024, Nummer 8, 25 januari 2024

In het tweede deel van 2023 werd ik de trotse moeder van mijn tweede zoon! In de laatste weken van mijn verlof boekte ik een vakantie. Zittend bij het reisbureau werd gevraagd naar het BSN van mijn kinderen. De jongste heeft nog geen paspoort en de medewerker van het reisbureau verwees me naar de geboorteakte van de gemeente voor het BSN.

Er is natuurlijk een veel snellere oplossing om dit nummer te vinden: De MijnGegevens App van de overheid. Hierin kun je niet alleen snel je eigen BSN en dat van je kinderen of ouders vinden, maar bijvoorbeeld ook je kenteken. Weer handig bij de parkeerautomaat. Ik vind het een prettige, toegankelijke app en eigenlijk ook een hele vanzelfsprekende vorm van overheidsdienstverlening. Mag je van de overheid immers niet verwachten dat het eenvoudig inzicht geeft in de gegevens die ze van je heeft?

In het laatste kwartaal van 2023 waren er verkiezingen. We weten nog niet wat de formatie ons gaat brengen. Wat we wel weten is dat niet alleen bestaanszekerheid, maar ook betere kwaliteit van overheidsdienstverlening, van links tot rechts en van conservatief tot progressief 'populaire' thema's zijn. Het Vorderingenoverzicht Rijk raakt aan beide onderwerpen. In deze nieuwsbrief leest u hoe het VO Rijk zo ingericht wordt dat het mensen helpt om grip te krijgen op hun financiën. Daarnaast ontdekt u ook op welke manieren we het VO Rijk beschikbaar en gebruikersvriendelijk maken: het is de bedoeling om het VO Rijk via meerdere kanalen aan te bieden en zo iedereen die dat wil inzicht te bieden in zijn of haar betalingsverplichtingen.

Na bijna vijf maanden verlof klinkt het nog steeds heel logisch: een eenvoudig, veilig en actueel overzicht in je betalingsverplichtingen aan de overheid. Zoals wel vaker is dit 'gemakkelijker gezegd dan gedaan'. We zijn er natuurlijk nog niet. Maar ik ben blij om te zien dat er grote stappen zijn gezet in de ontwikkeling van het VO Rijk. Het is belangrijk om nu gezamenlijk door te pakken en met het VO Rijk een kwalitatief hoogwaardige overheidsdienst neer te zetten.

Sianne van Rhee
Programmamanager CRI

Eén vorderingenoverzicht, meerdere platformen​

Het afgelopen kwartaal hebben we hard gewerkt om het vorderingenoverzicht op drie verschillende platformen beschikbaar te maken: voor smartphones op iOS en Android, en voor laptops en computers als webversie in een browser. We bouwen aan één vorderingenoverzicht dat op eenzelfde wijze te gebruiken is via verschillende platformen. Dat is vanaf dit kwartaal het geval: nieuwe en doorontwikkelde functionaliteiten zijn nu beschikbaar via alle platformen.

Met de introductie van de webversie krijgen we te maken met nog meer verschillende schermgroottes waarop gebruikers het vorderingenoverzicht bekijken. Vandaar dat we dit kwartaal er ook voor hebben gezorgd, dat het overzicht goed te gebruiken is op schermen van allerlei afmetingen. De applicatie is volledig schaalbaar (‘responsive’), waarbij de interface zich aanpast aan de grootte van het scherm. Bekijk hieronder hoe dit in de praktijk eruit.

Selecteren van organisaties​

Eén van de functionaliteiten die in het afgelopen kwartaal is doorontwikkeld biedt de mogelijkheid om te selecteren van welke organisaties gegevens worden opgehaald en getoond binnen het vorderingenoverzicht. De wijze waarop dit onderdeel van de dienst tot stand is gekomen, is een mooi voorbeeld van de manier waarop het vorderingenoverzicht ontwikkeld wordt: samen met de (toekomstige) gebruikers. Meerdere versies van de functionaliteit zijn door hen getest. Aan de hand van de ontvangen feedback zijn de behoeften van deze gebruikers in kaart gebracht en verwerkt in de uiteindelijke variant van de functionaliteit die inmiddels geïmplementeerd is. Hiernaast zie je één van de schermen uit die definitieve versie. In dit scherm tonen we een lijst met alle beschikbare organisatie waar informatie opgehaald kan worden. De gebruiker kiest er voor om alle organisaties in het overzicht te laden óf maakt handmatig een selectie. Wanneer één of meerdere organisaties niet worden geselecteerd, waarschuwen we de gebruiker meerdere keren om te verifiëren dat dit een bewuste keuze is. Zo voorkomen we dat er onbewust vorderingen gemist worden.

2024: een blik op de toekomst​

Het komende jaar lijkt een mooi jaar te worden voor het Vorderingenoverzicht Rijk. De eerste vorderingen van bronorganisaties CJIB en DUO worden in de eerste helft van het jaar ontsloten op de demo-omgeving.

Het gaat hier om testgegevens, maar evengoed zetten we samen met die organisaties daarmee een mooi stap. We ontsluiten voor het eerst gegevens vanuit de bron, uit het landschap van die bron. In de loop van het jaar ontsluiten we meer en meer vorderingen uit verschillende bronnen en van verschillende organisaties.

We zorgen dat al die verschillende (soorten) vorderingen getoond kunnen worden in het overzicht. Niet elke vordering is hetzelfde: de componenten, het verloop in de tijd en de mogelijke scenario’s die een vordering doorloopt, kunnen verschillen. Daarom leggen we elke soort vordering op het raamwerk van het gegevensmodel van het VO Rijk. Vervolgens zorgen we dat de vordering in het model past en getoond kan worden in het overzicht. En als dit onverhoopt niet lukt, dan kijken we hoe we het model kunnen wijzigen zodat deze weer aansluit bij de werkelijkheid en de leefwereld van de gebruiker. Het allerbelangrijkste is dat we hier die leefwereld van de burger in het oog houden. Want in díe leefwereld moeten zij het overzicht kunnen herkennen en gebruiken.

Update gebruikersonderzoek​

In het laatste kwartaal van 2023 is in het kader van het gebruikersonderzoek in kaart gebracht wat iemand die geen grip heeft op zijn of haar financiën, nodig heeft om van de stress af te komen. Welke stappen onderneemt iemand om weer grip te krijgen op de situatie? Op basis van deze input zijn de zogenaamde ‘jobs to be done’ in kaart gebracht. We hebben alle stappen die iemand zet om tot het gewenste eindresultaat (‘grip op de eigen financiën’) te komen in kaart gebracht. Dit geeft een goed beeld van de behoeften van onze gebruikers. Enkele voorbeelden van die jobs zijn weergegeven in de afbeelding hierboven. Het betreft een detail van het gehele overzicht; enkele van de stappen die iemand zet. Elk van die stappen kent een aantal jobs die de persoon uitvoert. Vervolgens hebben we gekeken hoe en bij welke stappen het VO Rijk kan helpen. Bijvoorbeeld door inzage te verschaffen in noodzakelijke informatie of door de mogelijkheid te bieden de betreffende actie direct uit te voeren vanuit het overzicht. Op deze manier past het VO Rijk echt in de leefwereld van de burger.

We hebben deze ‘jobs to be done’ niet alleen in kaart gebracht voor burgers met beperkte grip op eigen financiën, maar ook voor personen die juist wel grip. Zij hebben als doel om te checken dat ’t goed zit. Ook voor hulpverleners, die als doel hebben om mensen te begeleiden naar financiële stabiliteit, hebben we de jobs op een rijtje gezet. Je kunt de volledige platen hier bekijken.

Grand demo’s in 2024​

Ook in 2024 laten we als team ieder kwartaal aan iedereen die geïnteresseerd is zien, waar we mee bezig zijn (geweest). Eens in de drie maanden, op een donderdag van 10:00 tot 11:00 uur, organiseren we online een zogenaamde Grand Demo.

Tijdens de Grand Demo nemen we de aanwezigen mee in de ontwikkelingen van het Vorderingenoverzicht Rijk. Dit jaar zullen we dat doen op de volgende momenten:

• Donderdag 21 maart
• Donderdag 13 juni
• Donderdag 26 september
• Donderdag 5 december

Wil je graag meekijken met ons project, maar staat de afspraak nog niet in je agenda? Stuur dan een bericht aan projectleider Kiske de Leest, via k.deleest@cjib.nl. Je ontvangt dan een uitnodiging met daarin de link naar de online bijeenkomst.

Even voorstellen: Reinout Tiekstra, senior onderzoeker​

Mijn naam is Reinout Tiekstra. Ik woon met mijn gezin in Groningen. Vanuit het raam van mijn thuiswerkplek kijk ik uit op het hoofdkantoor van DUO. Ik heb er jarenlang gewerkt als digitaal strateeg. In een groot designteam werkte ik met en voor burgers, professionals en medewerkers aan het ontwerpen van waardevolle en gebruiksvriendelijke diensten. Sinds de start van het programma Clustering Rijksincasso ben ik vanuit DUO gedetacheerd bij het CJIB (trekker van het programma).

Met een andere functienaam maar in een vergelijkbare rol. In een ‘lean & mean’ team werk ik als senior onderzoeker met en voor burgers aan het ontwerpen van een op publieke waarden gebaseerde, vernieuwende, waardevolle en gebruiksvriendelijke dienst: het Vorderingenoverzicht Rijk.

Mocht u naar aanleiding van deze nieuwsbrief vragen hebben over het project Vorderingenoverzicht Rijk, neem dan contact op met projectleider Kiske de Leest k.deleest@cjib.nl.

Wellicht herken je de krantenkoppen van de afgelopen weken: "Nederland is hard op weg naar één miljoen mensen in armoede, maar er is wat aan te doen" (Het Parool) en "Warm avondeten als luxe: ook boven de armoedegrens is de geldnood soms nijpend" (De Volkskrant). Het Centraal Planbureau rekende voor dat er bij ongewijzigd beleid in 2024 990.000 mensen onder de armoedegrens zakken. Die grens is in dit geval gedefinieerd als het zogenaamde 'niet-veel-maar-toereikend-criterium'.

Binnen het Vorderingenoverzicht Rijk komen twee van de grote uitdagingen van de digitale overheid samen. We bieden de burger dienstverlening die aansluit bij de verwachtingen van deze tijd en om dat te realiseren moeten we gegevensuitwisseling standaardiseren. Hoewel dit inzicht al jaren gemeengoed is binnen de (Rijks)overheid, zijn er maar weinig initiatieven die deze ambitie ook weten te realiseren. Ik denk dat dat komt omdat deze twee vraagstukken verschillende dynamieken hebben die niet vanzelfsprekend bij elkaar komen. Het denken vanuit de burger vraagt om oprechte interesse naar de behoefte van de maatschappij en het durven dromen hoe dienstverlening eruit zou moeten zien. Het realiseren van standaardisatie en gegevensuitwisseling vraagt technische kennis, uithoudingsvermogen, het geduld om alle belangen zorgvuldig af te wegen en vervolgens binnen de afzonderlijke organisaties te prioriteren.

Bijgaand ontvangt u de vierde Nieuwsbrief Vorderingenoverzicht Rijk. Met deze nieuwsbrief brengen we u graag op de hoogte van de ontwikkelingen in en rond ons project.

Ook de laatste tijd hebben we in de media veel kunnen lezen over de schuldenproblematiek in Nederland en de ontwikkelingen rondom armoede in Nederland die hiermee gepaard gaan. Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat 48 procent van de ondervraagden zich zorgen maakt over de eigen financiele situatie. Onder jonge respondenten is dat zelfs 59 procent.

Voor u ligt alweer de derde editie van de nieuwsbrief van het project Vorderingenoverzicht Rijk. De laatste van dit jaar, waarin we u meenemen in de ontwikkelingen van het afgelopen jaar. Ook kijken we graag vooruit naar 2023.

Voor u ligt de tweede nieuwsbrief van het Vorderingenoverzicht Rijk. Op de eerste nieuwsbrief hebben wij verschillende reacties gekregen, dank daarvoor. We hebben uw feedback gebruikt voor een verbeteringsslag en hopen dat u deze nieuwsbrief met -nog meer- interesse en plezier leest.